ชวนพ่อแม่สังเกตพัฒนาการลูกจาก “ภาพวาด”

9 – 11 ปี  :  สมจริงสมจัง

ภาพของลูกวัยโตจะเหมือนธรรมชาติมากขึ้น  ไม่ว่าจะเป็นการใช้สี  หรือการถ่ายทอดความคิดต่างๆ ออกมาเป็นรายละเอียดตามจริง  ภาพวาดคนก็จะแยกชัดเจนระหว่างเพศชายและเพศหญิง  เช่น  ผู้ชายตัวสูงใหญ่สวมกางเกง  ผู้หญิงตัวเล็ก  แต่งหน้า  และสวมกระโปรง  เนื่องจากเด็กวัยนี้มีความเข้าใจในเรื่องต่างๆ ได้มากขึ้น  คุณพ่อคุณแม่จึงสอนเรื่องสัดส่วนและองค์ประกอบของภาพให้เขาได้บ้างแล้ว

12 ปีขึ้นไป  :  มีเหตุมีผล

เป็นช่วงวัยที่การวาดภาพเริ่มมีเหตุและผลเข้ามาเกี่ยวข้อง  กล่าวคือ  มีความซับซ้อน  มีแสงเงา  และมีมิติมากขึ้น  หากสังเกตภาพบ้านของเด็กวัยนี้  ก็จะเห็นว่าบ้านไม่ใช่ภาพ 2 มิติแบนๆ อีกแล้ว  แต่จะมีความลึกของบ้านเพิ่มเข้ามา  หรือภาพวิวก็จะมีองค์ประกอบของภาพ  มีการซ้อนทับของภาพ  เช่น  คนที่อยู่ใกล้จะตัวใหญ่  ข้างหลังคนมีถนน  ไกลออกไปหากมีบ้านหรือต้นไม้ก็จะมีขนาดเล็ก  เพราะตั้งอยู่ไกลออกไป

ส่งเสริมถูกวิธี เป็นศิลปินสุดล้ำได้ทุกคน

• เริ่มด้วยแรงบันดาลใจ :  สร้างแรงบันดาลใจให้ลูกน้อย  โดยเริ่มจากชวนลูกขีดเขียน  วาดรูปให้ดู  แล้วเล่าเรื่องประกอบไปด้วยเรื่อยๆ  นอกจากจะทำให้ลูกอยากวาดตามแล้ว  เขายังจะได้เรียนรู้วิธีการถ่ายทอดความคิดออกมาเป็นภาพวาดอีกด้วย
• งดคำตำหนิและล้อเลียน :  เวลาที่ลูกวาดไม่เหมือนหรือวาดสิ่งที่ไม่มีอยู่จริง  ต้องไม่ตำหนิและไม่ล้อเลียนเขา  เพราะจะทำให้ลูกเสียความมั่นใจ  และหมดกำลังใจวาดรูปต่อไป
• กระตุ้นด้วยคำถามและคำชม :  การตั้งคำถาม เช่น  “หนูกำลังวาดอะไร  วาดน้องหรือจ๊ะ  น้องใส่เสื้อผ้าแบบไหน  กำลังทำอะไรอยู่”  ถามทีละคำถาม  แล้วฟังคำตอบของเขาอย่างตั้งใจ  จากนั้นจึงชื่นชมหรือให้คำแนะนำ  เพื่อเป็นกำลังใจให้เขาสามารถวาดภาพอย่างสร้างสรรค์ได้ต่อไป
• ตั้งหัวข้อสำหรับสุดยอดงานศิลปะ :  การกำหนดโจทย์  เช่น  “ถ้าฝนตกทั้งวันจะเกิดอะไรขึ้น”  หรือการกำหนดหัวข้อภาพ  เช่น  “รถในฝัน”  เพื่อให้เขารู้จักคิดนอกกรอบ  และฝึกฝนการถ่ายทอดความคิดออกมาเป็นภาพวาด
• อุปกรณ์ใครคิดว่าไม่สำคัญ :  ของดีไม่ใช่ของแพงเสมอไป  แต่คุณพ่อคุณแม่ควรเลือกอุปกรณ์ศิลปะให้เหมาะสมตามวัยของเด็ก  เช่น  เลือกใช้สีแท่งขนาดเหมาะมือที่ปราศจากสารเคมีอันตรายให้ลูกเล็ก  หรือเลือกใช้กระดาษแผ่นใหญ่  ให้เด็กได้นั่งวาดนอนวาดบนพื้นร่วมกับคุณพ่อคุณแม่  เขาก็จะยิ่งสนุกและมีทัศนคติที่ดีกับงานศิลปะมากขึ้น
• 

สังเกตให้ดี ภาพวาดบอก IQ  EQ  SQ 

ถ้าเราจะดูว่าเด็กคนไหน ไอคิวค่อนข้างดีกับไอคิวต่ำกว่าวัย  เราดูได้ง่ายๆ ด้วยภาพวาดของเด็ก  ยิ่งรูปวาดมีรายละเอียดมากเท่าใด  ยิ่งเป็นการสะท้อนสติปัญญา  ว่าลูกมีความเข้าใจเรื่องของสัดส่วน  และสามารถสะท้อนภาพให้เหมือนจริงหรือตรงกับภาพในจิตนาการได้หรือไม่  ยิ่งโตขึ้น  ความซับซ้อนและมิติของภาพจึงควรจะมีมากขึ้นด้วย  นอกจากนี้ภาพวาดยังบอกได้ด้วยว่า  ลูกน้อยมีพัฒนาการด้านสังคมอย่างไร  ภาพวาดครอบครัวที่มีความสุข  ภาพวาดกลุ่มเพื่อนที่เล่นกันสนุกสนาน  หรือกลุ่มคนที่ยิ้มแย้มแจ่มใส  ล้วนสะท้อนถึงประสบการณ์ที่เขาได้พบเจอในสังคม  รวมทั้งบ่งบอกอารมณ์และทัศนคติของเขาที่มีในขณะนั้น  เพราะการวาดรูปเป็นการสื่อสารที่เด็กจะรู้สึกสบายใจ  และสามารถระบายความคิดรวมถึงสิ่งที่อยู่ในใจของเขาออกมาได้มากที่สุดแล้วค่ะ

เรื่องโดย : ดร.สุธาวัลย์ หาญขจรสุข รองผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการ สถาบันวิจัยและพัฒนาการศึกษาพิเศษ (ศูนย์พัฒนาอัจฉริยภาพเด็ก) มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร