7 วิธีสังเกตตุ่มตามตัวเมื่อ ลูกโดนแมลงกัด

แมงป่อง

เป็นสัตว์มีพิษชนิดหนึ่งที่หากินในช่วงกลางคืน ส่วนใหญ่พบได้ตามกองไม้ และรูในดิน โดยจัดเป็นสัตว์ชนิดผู้ล่าประเภทหนึ่งซึ่งมีพิษอันตรายเป็นอย่างมาก พิษของแมงป่องนั้นประกอบด้วยเอนไซม์ที่มีผลในการทำลายเนื้อเยื่อ รวมถึงมีฤทธิ์ต่อระบบประสาท ดังนั้นเมื่อถูกแมงป่องกัดแล้ว จะส่งผลให้มีอาการปวดชา เกิดแผลบวมพอง หรือเป็นตุ่มแดง ๆ รวมทั้งอาการคันร่วมด้วย นอกจากนี้ถ้าโดนพิษในปริมาณมากอาจส่งผลให้ชีพจรเต้นเร็ว ความดันโลหิตสูง รวมทั้งกล้ามเนื้อผิดปกติด้วย ถ้าได้รับการรักษาไม่ทันเวลาอาจก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้เลยทีเดียว

อาการโดยทั่วไป แบ่งตามระดับความรุนแรง ดังนี้
1. เกิดแผล บวมพองหรือเป็นตุ่มแดงบริเวณที่ถูกต่อย พร้อมกับอาการคัน ปวดตามมาหลังการต่อยครึ่งถึง 1 ชั่วโมง
2. บางชนิดมีพิษที่รุนแรงเพิ่มขึ้นอาจทำให้เกิดอาการปวดแสบไปทั่วอวัยวะข้างเคียงบริเวณจุดที่ต่อย ร่วมด้วยมีชีพจรเต้นเร็ว และความดันโลหิตสูงขึ้น
3. มีอาการผิดปกติของกล้ามเนื้อ เช่น กระกระตุก การชา เป็นต้น
4. ในส่วนของพิษแมงป่องชนิดร้ายแรงจะมีลักษณะแผลที่ถูกต่อยเหมือนข้างต้น ตามมาด้วยระบบการทำงานของร่างกายมีความผิดปกติ อาจมีอาการชัก และเสียชีวิตตามมาหากรักษาไม่ทัน เช่น ในสายพันธุ์ Centruroides exilicauda ในสหรัฐอเมริกา

วิธีการปฐมพยาบาล

• สำหรับผู้ป่วยที่ถูกต่อยด้วยพิษในระดับ 1 และ2 จะสามารถหายเองในเวลาไม่กี่ชั่วโมงแต่มักมีอาการปวดที่ต้องรักษา โดยการใช้น้ำแข็งประคบ การกินยาแก้ปวด โดยหลีกเลี่ยงยาชนิด morphinederivatives ที่มีผลกดระบบประสาทส่วนกลาง
• สำหรับผู้ที่ได้รับพิษรุนแรงในระดับ 3-4 ซึ่งจะมีอาการอย่างเห็นได้ชัดใน 5-6 ชั่วโมงหลังถูกต่อย โดยให้ทำการประถมพยาบาลที่แผลโดยทั่วไป และให้รีบนำส่งโรงพยาบาลทันที

เครดิต: สสส.

มด

อาการจากตุ่มมดกัดมักพบเป็นตุ่มแดง นูน คัน อาจมีน้ำเหลืองหรือเกิดหนอง กรณีที่มีการติด เชื้อแบคทีเรียซ้ำซ้อนจากการเกา และเมื่อเวลาผ่านไป รอยโรคที่ถูกกัดจะเปลี่ยนเป็นรอยดำที่เป็นปฏิกิริยาของผิวหนังหลังการอักเสบ ทั้งนี้มักพบตุ่มถูกกัดบริเวณนอกร่มผ้าที่มีโอกาสถูกมดกัดได้บ่อยเช่น แขน ขา หรือส่วนที่อยู่นอกร่มผ้า ส่วนรอยจากมดคันไฟกัดนั้นจะเป็นตุ่มน้ำใส แดงคัน บริเวณที่ถูกกัดค่ะ

วิธีการปฐมพยาบาล

• ทำความสะอาดรอยมดกัดด้วยสบู่และล้างน้ำตามปกติ
• ถ้ามีอาการแสบร้อนจากการถูกมดคันไฟกัด สามารถประคบเย็นที่ตุ่มมดกัดเพื่อบรรเทาอาการได้
• ทายาทาสเตียรอยด์เพื่อลดอาการคันจากการแพ้ โดยใช้ยาสเตียรอยด์ความเข้มข้นปานกลาง เช่น 0.1% Triamcinolone ทาที่ตุ่มคัน เช้า – เย็น เมื่ออาการหายก็หยุดทายาได้ ทั้งนี้ไม่ควรทายาติดต่อกันนานเกิน 2 สัปดาห์
• รับประทานยาแก้แพ้กลุ่ม Antihistamine เพื่อลดอาการคัน
• ระมัดระวังพยายามอย่าเกาเพื่อป้องกันเกิดแผลที่ผิวหนัง ผิวหนังที่รอยเกาติดเชื้อแบคทีเรีย และการเกิดรอยดำหลังการเกาและหลังการอักเสบของผิวหนัง
• เลี่ยงไม่ให้ตุ่มมดกัดถูกแสงแดดจัด และทาครีมกันแดดเพื่อป้องกันรอยดำหลังการอักเสบของผิวหนัง ทั้งนี้รอยดำที่เกิดขึ้นสามารถใช้ครีมบำรุงผิวประเภท Whitening ทาเพื่อให้รอยดำจางลงได้

เครดิต: หาหมอ

หมัด

ลักษณะของตุ่มหมัดกัดจะเป็นตุ่มคันที่เป็นตุ่มแดงนูน มีจุดตรงกลาง ตุ่มขึ้นเป็นหย่อมอยู่ใกล้เคียงกัน รอยตุ่มหมัดกัดนั้นจะอยู่เป็นหย่อมหรือแนวละ 3 ตุ่ม จึงเรียกว่า “มื้อเช้า มื้อกลางวัน และมื้อเย็น” (breakfast, lunch and dinner) บางครั้งอาจเป็นตุ่มน้ำใส ถ้าเกาอาจพบรอยถลอก หรือมีการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน รอยหมัดกัดอาจกลายเป็นจุดสีเข้ม รอยโรคหมัดกัดมักเป็นตามแขนขา หรือบริเวณที่เสื้อผ้ารัดรูป เช่น ที่เอว ลักษณะรอยโรคหย่อมหรือแนวละ 3 ตุ่ม นอกจากนี้ อาจพบว่าเกิดจากตัวเรือดกัด แต่ตุ่มจากตัวเรือดกัดมักอักเสบบวมแดงมากกว่า และมักพบรอยจุดเลือดออกติดอยู่กับผ้าปูเตียง ตุ่มหมัดกัดมักคันมาก

วิธีการปฐมพยาบาล

• ให้รีบล้างน้ำสบู่อุ่น ๆ ตรงบริเวณที่ถูกกัด
• เพราะแผลที่โดนกัดจะคันมาก คุณแม่อาจใช้ยาสตีรอยด์ทา หรือให้ลูกทานยากินแก้แพ้
• ในกรณีที่เกาจนติดเชื้ออาจใช้ครีมหรือขี้ผึ้งปฏิชีวนะทา
• ถ้าหากเริ่มเป็นหนอง ให้รีบไปพบแพทย์ทันที

เป็นไงบ้างคะกับลักษณะของตุ่มรอยกัดของสัตว์มีพิษแต่ละชนิดที่ทีมงานนำมาฝากในวันนี้ คราวนี้ต่อให้เราไม่เห็นตัวที่กัดลูก แต่เราเห็นร่องรอย เราก็สามารถพอที่จะคาดการณ์ได้ในระดับหนึ่งแล้วละค่ะว่า ลูกโดนตัวอะไรกัดกันแน่ และเราก็จะได้ทำการปฐมพยาบาลได้อย่างถูกต้องอีกด้วย

เครดิต: Family Share และ หมอชาวบ้าน

อ่านต่อเรื่องอื่น ๆ ที่น่าสนใจ:

• ปฐมพยาบาลหนูน้อยหัวโน
• ลูกหกล้ม แผลติดเชื้อ อันตรายถึงชีวิต