account_circle
หลังจากคลอดทารกออกมาแล้ว คุณหมอจะต้องตรวจสุขภาพทารกว่ามีสิ่งใดผิดปกติบ้าง อยากรู้ไหมว่า Apgar Score คือ อะไร? การตรวจนี้บ่งบอกอะไรบ้าง? มาดูกัน
apgar score คือ อะไร? การประเมินสุขภาพทารกที่แม่ควรรู้
ในการคลอดบุตรแต่ละครั้ง นอกจากคุณหมอที่ทำคลอดคุณแม่แล้ว อีก 1 คนที่มีบทบาทสำคัญในการคลอดลูกคือ คุณหมอเด็กแรกเกิด เพราะเมื่อลูกออกมาจากท้องคุณหมอแล้ว คุณหมอที่ทำคลอดก็จะส่งต่อลูกน้อยของเราให้กับคุณหมอเด็ก เพื่อทำความสะอาด และตรวจดูสุขภาพของลูก 1 ในสิ่งที่คุณหมอเด็กตรวจคือการให้คะแนน Apgar Score ซึ่ง apgar score คือ อะไร? ตรวจอะไรบ้าง? การกระเมินสุขภาพทารกในครั้งนี้ บ่งบอกอะไรได้บ้าง? มาดูกันค่ะ
Apgar Score คือ อะไร?
ทารกแรกคลอดทุกรายควรได้รับการประเมินสุขภาพ เพื่อเป็นเครื่องบ่งชี้ว่า ทารกสามารถปรับสภาพร่างกายอยู่ใน
สิ่งแวดล้อมได้ไม่มีปัญหาใดที่ต้องไดรับการช่วยเหลือและแก้ไขรีบด่วน โดยในปี ค.ศ.1952 Dr. Verginia apgar ซึ่ง
เป็นวิสัญญีแพทย์ได้เห็นความสำคัญของการประเมินสุขภาพทารกแรกคลอดนี้ จึงได้คิดค้นวิธีประเมินสุขภาพโดยดู
ลักษณะ คลินิกทารก 5 ประการ ซึ่งวิธีประเมินนี้เรียกว่า “Apgar Scoring System” จากการดูลักษณะทางคลินิกของทารกแล้วนํามาให้คะแนน ความหมายของคะแนนที่ได้รับจะบอกถึงภาวะสุขภาพ และปัญหาของทารกที่ต้องการความช่วยเหลือรีบด่วนและเป็นแนวทางที่จะเลือกวิธีการช่วยเหลือทารกได้อยางเหมาะสม การประเมินสุขภาพทารกนี้มักจะ ทําใน 1 นาที 5 นาที และ 10 นาทีแรกคลอด การประเมินในระยะ 1 นาทีแรกคลอดเพื่อช่วยบ่งชี้ว่าทารก ควรได้รับการแก้ไข และช่วยเหลือเกี่ยวกับภาวะสุขภาพของทารกว่ามีโอกาสรอดชีวิตมากน้อยเท่าใด และจะมีความพิการทางสมองหรือไม่ในอนาคต คะแนนที่ได้รับจากการประเมินสุขภาพนี้ มีตั้งแต่0-10 คะแนน โดย ลักษณะทางคลินิก 5 ประการ ที่ใช้ประเมินสุขภาพ มีดังนี้
- A = Appearance = ลักษณะสีผิว
- P = Pulse = Heart rate = อัตราการเต้นของหัวใจ
- G = Grimace = Reflex irritability = การตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้น
- A = Activity = Muscletone = ความตึงตัวกล้ามเนื้อ
- R = Respiration = Respiratory effort = การหายใจ
ซึ่งมีค่าคะแนน 10 คะแนน หากทารกมีคะแนนต่ำกว่า 8 คะแนน จะสัมพันธ์กับภาวะขาดออกซิเจนตั้งแต่แรกเกิด ทำให้เกิดความเสี่ยงที่ทารกจะเกิดความผิดปกติและพิการของสมองตามมาได้
วัตถุประสงค์ของการประเมินภาวะสุขภาพ
- เพื่อตรวจหาความผิดปกติหรือความพิการแต่กำเนิดของทารกแรกเกิด
- เพื่อประเมินภาวะการเจ็บป่วยของทารกที่เกิดขึ้นตั้งแต่อยู่ในครรภ์ หรือความผิดปกติที่เกิดขึ้น ระหว่างคลอด
- เพื่อนำผลการประเมินภาวะสุขภาพของทารกมาเป็นแนวทางในการวางแผนการพยาบาล
- เพื่อเป็นเกณฑ์สำหรับเปรียบเทียบหรือติดตามการเจริญเติบโตของเด็กต่อไป
หลักเกณฑ์การให้คะแนน Apgar Score ทารกได้คะแนนการประเมินสุขภาพจากอะไรบ้าง?
| ลักษณะทางคลีนิค (Sign) |
0 คะแนน | 1 คะแนน | 2 คะแนน |
| อัตราการเต้นหัวใจ (Heart Rate) |
ไม่มี (Absent) |
น้อยกว่า 100 ครั้ง / นาที Slow (below 100/min) |
มากกว่า 100 ครั้ง / นาที (Over 100/min) |
| การหายใจ (Respiratory effort) |
ไม่มี (Absent) |
ช้า ไม่สม่ำเสมอ (Slow, Irregulen) |
ร้องเสียงดัง (Good, crying) |
| ความตึงตัวกล้ามเนื้อ (Muscle Tone) |
อ่อนปวกเปียก (Flaccid) |
แขนขางอ เคลื่อนไหวน้อย (Some flexion of extrimities) |
เคลื่อนไหวดี (Active motion) |
| ปฏิกริยาเมื่อถูกรบกวน (Reflex irritability) |
ไม่มีการตอบสนอง (No response) |
มีการเปลี่ยนแปลงสีหน้า (Grimace) |
ร้องเสียงดัง (Vigorus cry) |
| สีผิวร่างกาย (Colour) |
เขียว, ซีด (Blue, pale) |
ตัวชมพู ปลายมือเท้าเขียว (Body pink, Extrimities blue) |
สีชมพูทั้งตัว (Complete pink) |
การแปลผล
คะแนนรวมใน Apsar Score จะบอกให้ทราบดังภาวะสุขภาพเพื่อให้ได้รับความช่วยเหลือในการรักษา และการพยาบาลอย่างถูกต้องเหมาะสม และทันต่อเหตุการณ์คือ
- สภาพปกติ (Good condition) ทารกจะมีคะแนนรวมระหว่าง 7 – 10 ทารกต้องการดูแลตามปกติ ได้แก่ การ
ช่วยเหลือให้ทารกหายใจได้สะดวก โดยการดูดเมือกออก (Suction secretion) และการดูแลให้ ความอบอุ่นที่เพียงพอ (Provision of warmth) - สภาพทารกถูกกดศูนย์การหายใจเล็กน้อยหรือปานกลาง (Fair condition) ทารกจะมีคะแนน ระหว่าง 4 – 6 มีการ หายใจค่อนข้างช้า ไม่หายใจเองใน 1 นาทีความตึงตัวของกล้ามเนื้อไม่มี สีผิวอาจซีดหรือเขียว แต่อัตราการเต้นของหัวใจ และปฏิกิริยาเมื่อถูกกระตุ้นยังดี ทารกประเภทนี้ต้องการ ความช่วยเหลือ คือ การช่วยให้การหายใจได้สะดวก โดยการทําทางเดินหายใจให้โล่ง (Clear air way) และการได้รับ Oxygen เป็นการกระตุ้นการหายใจ และการได้รับความอบอุ่นเพียงพอ
- สภาพทารกถูกกดศูนย์หายใจรุนแรง (Poor Condition) ทารกจะมีคะแนนรวม 0 – 3 สภาพทารก อัตราการเต้นของ หัวใจค่อนข้างน้อย ผิวอาจซีดหรือขาว ปฏิกิริยา โต้ตอบเมื่อถูกกระตุ้นไม่มีทารกพวกนี้ ต้องการความช่วยเหลือเกี่ยวกับการหายใจอย่างรีบด่วน การ Clear air way และการให้ Oxygen อาจ ไม่ได้ผล อาจจะต้องใส่ Endotracheal tube และใช้เครื่องช่วยหายใจ
ทราบกันแล้วว่า Apgar Score คือ อะไร? ตรวจเพื่ออะไร? และตรวจอะไรบ้าง? นอกจากการตรวจ Apgar Score คุณหมอเด็ก ยังตรวจสุขภาพของทารกในเรื่องอื่น ๆ ด้วย เช่น ตรวจการได้ยิน การมองเห็น ตรวจศีรษะ ตรวจใบหน้า ฯลฯ เพื่อให้มั่นใจได้ว่าลูกน้อยไม่มีสิ่งใดผิดปกติ และหากพบสิ่งผิดปกติ ก็จะได้รับการรักษาได้อย่างทันท่วงทีค่ะ
อ่านต่อบทความดี ๆ คลิก
นี่คือสายตาของเด็กทารกที่มองเห็นพ่อแม่ในแต่ละเดือน จนถึงอายุ 1 ขวบ
ขอบคุณข้อมูลจาก : นางศรัณญา แสนบรรดิษฐ์ พยาบาลวิชาชีพปฏิบัติการ หอผู้ป่วยทารกแรกเกิดป่วย ศูนย์อนามัยที่ 5 ราชบุรี
เลี้ยงลูกให้ เก่ง ดี มีสุข ไปกับเรา คลิกติดตามที่