บาดแผล ทางใจในวัยเด็ก ส่งผลกระทบกับลูกมากกว่าที่คิด

บาดแผล ทางใจที่พ่อแม่สร้างให้ลูกในวัยเด็ก ไม่ว่าเราจะรู้ตัวหรือไม่ ได้สร้างมากกว่าปัญหาทางใจแก่ลูก เพราะปัจจุบันเราพบว่าโรคทางกายบางอย่างเป็นผลมาจากวัยเด็ก

บาดแผล ทางใจในวัยเด็ก ส่งผลกระทบกับลูกมากกว่าที่คิด!!

เด็กจะมีปัญหาอะไรในชีวิตมากมาย นั่นเป็นความคิดของผู้ใหญ่บางคนที่มักมองว่าเด็ก เป็นวัยที่มีแต่ความสุข ความร่าเริง แต่รู้หรือไม่ว่า เด็กก็มีอารมณ์เหมือนกันนะ ปัญหาของเด็กใช่เป็นเรื่องไร้สาระเสมอไป เมื่อปัจจุบันเราพบว่าโรคทางกายหลาย ๆ โรค เป็นผลพวงมาจาก บาดแผล ทางใจในวัยเด็ก

บาดแผล ทางใจ อาจทำให้สมองลูกทำงานได้แย่ลง!

อย่างที่เราทราบกันว่าวัยเด็กเป็นวัยที่สมองกำลังพัฒนาอย่างรวดเร็ว มีการเพิ่มจำนวนเซลล์ประสาทอย่างมาก มีการสร้างการเชื่อมโยงของใยประสาทมหาศาลซึ่งมีผลต่อการเรียนรู้ในด้านต่างๆ ในเด็กที่ประสบเหตุการณ์เลวร้ายในชีวิต ร่างกายจะสร้างฮอร์โมนที่เกี่ยวกับความเครียดออกมา และหากในร่างกายมีฮอร์โมนนี้อยู่ในระดับสูงเป็นเวลานาน ก็จะส่งผลให้สมองมีการเชื่อมโยงใยประสาทลดลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งสมองในส่วนการเรียนรู้และการใช้เหตุผล ส่วนใยประสาทที่พัฒนาไปแล้ว ก็จะกลับทำงานได้แย่ลงเช่นกัน โดยเฉพาะสมองส่วนความคิดและเหตุผล แต่ในทางกลับกันใยสมองส่วนการเอาชีวิตอยู่รอด จะกลับทำงานได้แข็งแรงขึ้นส่งผลให้การจัดการเหตุการณ์ต่างๆ ในชีวิตไม่ผ่านสมองส่วนการใช้เหตุผล (หรือการมีสตินั่นเอง) แต่กลับใช้สมองส่วนสัญชาตญาณจัดการ (ซึ่งก็คือการใช้ความรุนแรงหรือหลีกหนี)

ฮอร์โมนความเครียด กระทบมากกว่าที่คิด

นอกจากส่งผลกระทบต่อสมองแล้ว การมีฮอร์โมนความเครียดในร่างกายเป็นเวลาต่อเนื่อง ยังทำให้ระบบภูมิต้านทานของร่างกายทำงานแย่ลง เกิดปฏิกิริยาการอักเสบในร่างกายมากขึ้น ส่งผลให้เกิดโรคต่างๆ เมื่ออายุมากขึ้นได้ เช่น โรคเกี่ยวกับหลอดเลือดและหัวใจ เบาหวาน มะเร็ง รวมถึงโรคทางจิตเวช เป็นต้น ดังนั้นดีที่สุด เราจึงควรปกป้องเด็กๆ ไม่ให้พบเจอเหตุการณ์ที่ร้ายแรงในชีวิตของเค้า

Fight or Flight สู้หรือหนี

โหมด Fight or Flight สู้หรือหนี เป็นสภาวะของร่างกายที่เวลามนุษย์เราเจอสถานการณ์ที่เครียด ไม่ปลอดภัย  สมองจะหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอล ออกมา แต่เมื่อเหตุการณ์กลับสู่สภาวะปกติ โหมด fight or flight ก็จะปิดเองโดยอัตโนมัติ ฮอร์โมนก็จะลดลงกลับสู่ภาวะปกติ เช่น เมื่อเด็กเกิดปัญหาในชีวิต ถูกเพื่อนแกล้ง หากเขาได้รับการจัดการจากครู หรือพ่อแม่จนเด็กรู้สึกปลอดภัย ร่างกายของเขาก็จะเข้าสู่โหมดปกติ

แต่หากปัญหานั้นไม่ได้รับการแก้ไข เด็กยังคงรู้สึกถึงความไม่ปลอดภัย โหมด fight or flight ก็ยังคงไม่ถูกปิด ฮอร์โมนคอร์ติซอลก็ยังคงหลั่งออกมาอ่อน ๆ ตลอดเวลา เพราะร่างกายต้องหลั่งเพื่อตั้งรับกับสถานการณ์เลวร้ายที่อาจเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ เมื่อสมองถูกอาบด้วยคอร์ติซอลตลอดเวลามันจะส่งผลโดยตรงต่อระบบภูมิคุ้มกัน มันจะค่อยๆ ทำลายระบบภูมิคุ้มกันลงทีละนิด

มารู้จัก ฮอร์โมนคอร์ติซอล กัน!!

คอร์ติซอล คือ สเตียรอยด์ฮอร์โมน (Steroid hormone) จัดเป็นฮอร์โมนกลุ่มกลูโคคอร์ติคอยด์ (glucocorticoids) ที่ผลิตจากต่อมหมวกไตชั้นนอก และส่งผ่านไปยังอวัยวะส่วนต่างๆ ของร่างกายผ่านกระแสเลือด เป็นฮอร์โมนที่ร่างกายหลั่งออกมา เพื่อตอบสนองต่อสภาวะเครียดหรือกดดันต่างๆ จึงมักเรียกกันว่า “ฮอร์โมนความเครียด”

หากมีคอร์ติซอลมากเกินไป

การมีคอร์ติซอลในเลือดมากเกินไปเป็นเวลานาน อาจทำให้เกิดกลุ่มอาการคุชชิง (Cushing’s disease) ซึ่งมีลักษณะ หรืออาการดังต่อไปนี้

• น้ำหนักขึ้นฮวบฮาบ โดยเฉพาะที่ใบหน้า หน้าอก ช่วงท้อง แต่แขนขากลับเรียวลีบ
• หน้ากลม แก้มแดง
• ความดันโลหิตสูง
• กระดูกพรุน
• ผิวหนังเปลี่ยนแปลง ผิวบางลง ทำให้มีรอยช้ำและรอยแตก
• กล้ามเนื้ออ่อนแรงลง
• อารมณ์แปรปรวน เช่น ซึมเศร้า วิตกกังวล ฉุนเฉียวง่าย
• หิวน้ำและปัสสาวะบ่อย

นอกจากนี้ ระดับคอร์ติซอลที่สูงเกินไปยังอาจส่งผลให้ไม่มีความต้องการทางเพศ ผู้หญิงมีประจำเดือนไม่ปกติ ประจำเดือนมาน้อยลง จนอาจถึงขั้นไม่มีประจำเดือน หรือที่เรียกว่า ภาวะขาดระดู (amenorrhoea)

หากมีคอร์ติซอลน้อยเกินไป

หากร่างกายมีระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลน้อยเกินไปเป็นเวลานาน อาจทำให้เป็นโรคแอดดิสัน (Addison’s disease) หรือเกิดภาวะต่อมหมวกไตบกพร่อง (adrenal insufficiency) ซึ่งมีอาการดังนี้

จะเห็นได้ว่าเมื่อเครียด ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอลอ่อน ๆ ออกมา หากมันเกิดขึ้นเป็นระยะเวลานานเกินไป ทำให้เกิดผลเสียต่อภูมิคุ้มกันของร่างกายในระยะยาว นั่นเป็นเหตุว่าทำไมมันยังไม่ส่งผลทันทีแต่ไปส่งผลตอนโต จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมผู้ใหญ่จึงไม่ค่อยตระหนักถึงผลเสียเวลาเด็กเจอเรื่องแย่ๆ อะไรมาระหว่างวัน และมักมองข้ามไป

บทความ : บาดแผลทางใจที่ส่งผลต่อสุขภาพกาย โดย ดร. เนตรปรียา มุสิกไชย ชุมไชโย (ครูเคท)