เด็กๆ ควร เก่ง ดี มีสุข มีอิสรภาพในตัวเอง

สุดยอดปรารถนาของพ่อแม่ที่จะพัฒนาลูกให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ “เด็กเก่ง” หรือ “เด็กดี” ทุกวันนี้สังคมไทยเถียงกันมาก ข้างหนึ่งก็ว่า เราต้องทำให้เด็กเก่งก่อน อีกฝ่ายก็บอก เราต้องทำให้เด็กดีก่อน ซึ่งสะท้อนลักษณะวิธีคิดแบบสุดโต่งทั้งคู่

ถามว่าทำไมจึงอยากได้ “เด็กเก่ง” ได้คำตอบว่า ถ้าเด็กเก่งแล้วก็จะสามารถพัฒนาไปสู่คุณสมบัติดีด้านอื่นอีกมากมาย ซึ่งผู้ตอบคงเหมารวมถึงความ “เป็นคนดี” อยู่ด้วย แต่ปัญหาเท่าที่เราพบในสังคมไทยมากมายก็คือ ยิ่งเก่งกลับยิ่งโกง มิใช่หรือ

อีกฝ่ายหนึ่งจึงทิ้งเรื่องเก่งไว้ทีหลัง ว่าต้องหันไปพัฒนา “เด็กดี” ก่อน เพราะถ้าดีแล้ว สามารถพัฒนาให้ “เก่ง” ได้ไม่ยาก แต่เราก็เห็นแล้วเหมือนกันว่ามีคนดีจำนวนมากซึ่งทำอะไรไม่เป็น ตัวเองไม่โกงแต่ก็รู้เห็นเป็นใจให้คนอื่นโกง บริสุทธิ์ผุดผ่องอยู่คนเดียว แล้วคนรอบข้างกลับมอมแมม กระดำกระด่าง

มหาตมาคานธีกล่าวไว้ว่า “จะมีประโยชน์อะไรถ้าเราสะอาดอยู่คนเดียว ทว่าคนรายล้อมเรานั้น กลับมอมแมมไปด้วยความสกปรก”

รู้หรือยัง เราจะพัฒนาอะไรในตัวเด็ก

ในการพัฒนาคนหนึ่งคนให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ มีสิ่งสำคัญที่พ่อแม่ต้องรู้ 3 ข้อ

ประการแรก ตระหนักรู้ถึงศักยภาพพื้นฐานของแต่ละคนก่อน ถามว่า อะไรคือศักยภาพพื้นฐานของมนุษย์ คำตอบก็คือ มนุษย์ทุกคนนั้นเป็นสัตว์ที่พัฒนาได้ ฝึกฝนให้ดีงามล้ำเลิศประเสริฐได้ ทั้งโดยปัจจัยภายนอกคือ พ่อแม่ ครูบาอาจารย์ และโดยปัจจัยภายในก็คือ ด้วยตัวของเขาเอง

สุดยอดของศักยภาพมนุษย์คือ มนุษย์นั้นสามารถเรียนรู้ด้วยตนเองก็ได้ด้วย ซึ่งศักยภาพเช่นนี้ต้องบอกว่า เป็นสิ่งที่พิเศษที่สุดในมนุษย์ จริงอยู่สัตว์ชนิดอื่นก็สามารถเรียนรู้ด้วยตัวเองได้ แต่มีขีดจำกัด ส่วนมนุษย์นั้นสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง จนพัฒนาไปจนถึงขั้นสูงสุดนั่นคือ เป็นอริยชน คือเป็นบุคคลที่รู้ตื่น เบิกบาน เป็นพระอรหันต์ขึ้นมาได้

ประการต่อมา เมื่อเรารู้ว่ามนุษย์ทุกคนนั้นมีศักยภาพที่จะพัฒนาได้และเขาสามารถพัฒนาได้ เราต้องเชื่อมั่นและศรัทธาในศักยภาพของมนุษย์นั้นว่า ไม่ว่าลูกจะมีต้นทุนมาแค่ไหนก็ตาม คือเมื่อลูกเกิดมาแล้ว ไม่ว่าเขาจะมีสติปัญญาสูงต่ำ แหลมคม ตื้นเขินแค่ไหนก็ตาม พ่อแม่ก็มีหน้าที่กระตุ้นให้ลูกทุกคนได้ฝึกหัดพัฒนาจนเต็มศักยภาพของเขาได้

ซึ่งตัวนี้สำคัญมาก เพราะถ้าพ่อแม่ไม่ศรัทธาว่ามนุษย์นั้นฝึกได้ ก็มักจะมีปัญหากับลูกกับหลานของเรา ซึ่งเด็กบางคนเขามาแล้วไม่พร้อม บางคนโง่ บางคนทื่อ พ่อแม่ญาติพี่น้องก็หมดหวังเลย หรือไม่ก็บ่นว่า แหม…มีลูกทั้งที ทำไมไม่มีที่ฉลาดๆ

ติดตามอ่าน การพัฒนาเด็กประการที่ 3 ต่อที่หน้า 2